Retencjonowanie się opłaca, czyli gospodarowanie deszczówką w gminach

Zmiany klimatyczne w połączeniu z niedoborami zasobów wodnych każą zastanowić się, jak skutecznie wykorzystywać popularną deszczówkę. Zagospodarowanie wód opadowych i roztopowych to problem nie tylko natury finansowej, ale leżący również w obszarze odpowiedzialności włodarzy za niedostateczne wykorzystywanie deszczówki w systemie. Problemy z deszczówką należą do niezwykle dokuczliwych. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest:

• brak kompleksowego dbania o kanalizację deszczową,

• postępujące dogęszczanie powierzchni uszczelnionych (nowe budynki, parkingi, ulice), bez jednoczesnego dostosowania istniejącego systemu do zwiększonego obciążenia, a także

• brak możliwości odprowadzania nadmiaru wód, które powstają podczas gwałtownych i obfitych opadów deszczu (co jest skutkiem postępujących zmian klimatycznych) przez zaprojektowane w przeszłości sieci kanalizacyjne.

Czytaj więcej:

• Susza: Wybuduj studnię chłonną i oblicz jej wydajność

Rozpatrywana kwestia potrzebuje współpracy ze strony osób odpowiedzialnych za prowadzenie gospodarki wodnej na danym obszarze. Dwie podstawowe bariery to budżet i zgoda społeczna. Poza tym nieuporządkowana gospodarka wodami opadowymi wpływa negatywnie na prowadzoną działalność wodociągowo-kanalizacyjną.

Wiele gmin zastanawia się nad rozwiązaniem problemów związanych ze skutecznym odprowadzeniem i zagospodarowaniem wód opadowych i roztopowych z obszarów zabudowanych. Po analizie rozwiązań z Rumii i Bydgoszczy trzeba stwierdzić, że retencjonowanie się opłaca.

Rumia, miasto w województwie pomorskim, posiada swoją stację meteorologiczną, która daje możliwość śledzenia wszelkich parametrów pogodowych, a nie tylko opadów. Rozwinięto stacje hydrologiczne na rzece i rowach, co pozwala bieżąco śledzić przepływ fal powodziowych. Rozbudowa sieci monitoringu (czystość, jakość, temperatura wody) daje możliwość zidentyfikowania, które obiekty zanieczyszczają wodę. Ponadto korzysta z Atlasu PANDa.

Polski Atlas Natężeń Deszczów (PANDa) to platforma cyfrowa, która zawiera informacje o natężeniach deszczów miarodajnych dla wszystkich 930 miast w Polsce – umożliwia śledzenie prognozy opadów. Wskazane parametry stały się podstawą do stworzenia warunków, jakie w Rumii wydaje się wszystkim inwestorom, którzy chcą tam budować.

Najważniejsze założenie jest takie, że wody należy w całości zagospodarować na własnym terenie. Środki na ten cel w głównej mierze uzyskuje się z opłaty za usługę komunalną bezpośredniego i pośredniego odprowadzania wód deszczowych i roztopowych do systemów zamkniętej lub otwartej kanalizacji deszczowej będącej we władaniu Gminy Miejskiej Rumi. Co prawda wysokość tej opłaty należy do jednej z najwyższych w kraju, jednak dzięki temu nie trzeba było rozbudowywać sieci, na co i tak nie było środków.

Ponadto, aby dodatkowo zachęcić mieszkańców, zdecydowano się na naliczanie opłaty raz do roku, przy czym pod uwagę brany jest stan z konta całego roku. Powoduje to, że jeśli dany mieszkaniec zdąży się odłączyć od sieci do końca roku, to w ogóle nie będzie musiał uregulować tej opłaty.

Z kolei w Bydgoszczy realizowany jest projekt modernizacji systemu deszczowego w mieście, który zakłada m.in.:

• przeprowadzenie inwentaryzacji istniejącej sieci kanalizacji deszczowej wraz z oceną jej stanu technicznego,

• opracowanie zakresu czyszczenia i renowacji istniejących kanałów,

• opracowanie lokalnego modelu opadu dla miasta Bydgoszczy na podstawie pomiarów z kilkudziesięciu ostatnich lat wraz z prognozą ich zmian do 2050 r.,

• budowę zintegrowanego modelu hydrodynamicznego zlewni, dzięki któremu można obliczyć i zobrazować cały proces przepływu ścieków deszczowych w zlewni, a także

• opracowanie koncepcji modernizacji kanalizacji deszczowej, która przede wszystkim zakłada retencjonowanie nadmiaru ścieków, w celu zabezpieczenia przed ich wypływem z przeciążonych kanałów.

Projekt ten, czyli „Budowa i przebudowa kanalizacji deszczowej i dostosowanie sieci kanalizacji deszczowej do zmian klimatycznych na terenie miasta Bydgoszczy” uzyskał dofinansowanie ze środków europejskich w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020 w kwocie 130 mln zł. Była to, jak dotąd, największa inicjatywa współfinansowana ze środków POIiŚ spośród tego typu projektów. Realizacja projektu to koszt ponad 216 mln zł. Obejmuje m.in.:

• budowę 14 km i renowację 90 km sieci kanalizacji deszczowej oraz

• budowę 81 urządzeń służących gospodarowaniu wodami opadowymi (zbiorniki retencyjne, podczyszczalnie ścieków deszczowych, instalacje do nawadniania terenów zielonych).

Przedstawione rozwiązania mogą służyć w przyszłości jako przykład dla innych gmin, które chcą wypracować efektywny system gospodarowania wodami opadowymi, który jest oparty przede wszystkim na budowie zbiorników retencyjnych. Należy zacząć wykorzystywać w końcu to, co dla wielu jest ściekiem, a tak naprawdę jest cennym i darmowym zasobem, czyli deszczówkę.

Źródło:

1. „Bycie liderem nie zależy od skali!” – prelegent Paweł Dąbrowski, Urząd Miasta Rumi –Konferencja STORMWATER POLAND 2020, 3–5 marca 2020 r. w Gdańsku.

2. Uchwała nr II/21/2018 Rady Miejskiej Rumi z 13 grudnia 2018 r. w sprawie ustalenia ceny za usługę komunalną bezpośredniego i pośredniego odprowadzania wód deszczowych i roztopowych do systemów zamkniętej bądź otwartej kanalizacji deszczowej.

3. „Gospodarowanie wodami opadowymi w polskiej rzeczywistości – panel dyskusyjny. Bydgoski projekt modernizacji systemu odwadniania i dostosowania go do retencji i zagospodarowania wód opadowych” – Stanisław Drzewiecki, Miejskie Wodociągi i Kanalizacja w Bydgoszczy sp. z o.o. – II Konferencja „Gospodarowanie Wodami Opadowymi i Roztopowymi”, 13–14 września 2017 r. w Zakopanem.

Agnieszka Majewska, specjalista ds. ochrony środowiska