Pytanie czytelnika: Czy jako osoba fizyczna posiadająca tytuł zawodowy technik rolnik mogę założyć gospodarstwo rolne/działalność rolniczą? Mieszkam w gminie wiejskiej od 5 lat, chciałabym wydzierżawić ziemię z budynkiem gospodarczym do modernizacji (może kupić), nie posiadam stażu pracy w gospodarstwie rolnym. Chciałabym założyć hodowle owadów, których pewne gatunki zyskały już status zwierząt gospodarskich. Będę je wykorzystywać jako surowiec do produkcji pasz dla zwierząt hodowlanych (ryby hodowlane, zwierzęta mięsożerne), produkcji nawozu z ich odchodów i odpadów. Z czasem chciałabym rozszerzyć działalność o linię produkcyjną – owady jako żywność dla ludzi novel food . Proszę o informację od czego zacząć, gdzie i jakie składać dokumenty, gdzie rejestrować? Czy i gdzie mogę składać wnioski o dofinansowanie rozpoczęcia takiej działalności?
Odpowiedź – podsumowanie: Aby założyć gospodarstwo rolne, należy wejść w posiadanie ziemi rolnej powyżej 1 ha. Za gospodarstwo rolne w rozumieniu ustawy o podatku rolnym uważa się obszar gruntów przekraczających 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy. Obrót ziemią rolną w Polsce od 1 ha i więcej jest ograniczony przepisami ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Na chwilę obecną Czytelnik nie będzie mógł kupić ziemi rolnej w calu założenia gospodarstwa rolnego, gdyż nie ma statusu rolnika indywidualnego. Chociaż ma kwalifikacje rolnicze (technik rolnik), to aby uzyskać status rolnika indywidualnego powinien prowadzić gospodarstwo rolne osobiście co najmniej 5 lat.
Z artykuły dowiesz się szczegółowo:
Czytelnik może natomiast wydzierżawić gospodarstwo rolne. W tym celu należy zawrzeć umowę dzierżawy. Dzierżawca powinien przy tym zadbać, aby umowa dzierżawy została zawarta na piśmie i została poświadczona przez wójta według miejsca położenia dzierżawionych gruntów.
Produkcja i hodowla owadów w gospodarstwie rolnym kwalifikuje się jako działalność rolnicza i nie podlega rejestracji w CEiDG. Natomiast przed rozpoczęciem takiej działalności należy zgłosić się do powiatowego lekarza weterynarii w celu uzyskania stosownych decyzji i wpisu do rejestru. Konieczne będzie zgromadzenie odpowiedniej dokumentacji i przestrzeganie wielu unijnych przepisów. Jest to odrębny i rozbudowany temat. W tym przedmiocie były już zamieszczane szczegółowe artykuły na łamach miesięcznika.
Jeżeli chodzi o dofinansowanie rozpoczęcia działalności rolniczej, to można starać się o tzw. Premię dla młodego rolnika.
Nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej (art. 461 Kodeksu cywilnego).
Grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne podlegają opodatkowaniu podatkiem rolnym, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza (art. 1 ustawy o podatku rolnym).
Czytaj więcej:
Za gospodarstwo rolne w rozumieniu Kodeksu cywilnego uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego (art. 553 Kodeksu cywilnego).
W rozumieniu ustawy o podatku rolnym za gospodarstwo rolne uważa się zaś obszar gruntów sklasyfikowanych jako użytki rolne (które nie są zajęte na działalność inną niż rolnicza) o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy (art. 2 ust. 1 ustawy o podatku rolnym).
Obrót ziemią rolną podlega w Polsce ograniczeniom. Co do zasady, nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 2a ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego). Powyższe nie dotyczy m.in. nabycia nieruchomości rolnej o powierzchni mniejszej niż 1 ha (art. 2a ust. 3 pkt 1a ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego).
Przez nabycie nieruchomości rolnej należy rozumieć przeniesienie własności nieruchomości rolnej lub nabycie własności nieruchomości rolnej w wyniku dokonania czynności prawnej lub orzeczenia sądu albo organu administracji publicznej, a także innego zdarzenia prawnego (art. 2 pkt 7 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego).
Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha. Osoba to musi posiadać kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej 5 lat mieszka
w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Dodatkowo musi prowadzić przez ten czas osobiście to gospodarstwo (art. 6 ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego). Żeby zatem uzyskać status rolnika indywidualnego należy m.in. co najmniej 5 lat prowadzić osobiście gospodarstwo rolne. Uważa się, że osoba fizyczna osobiście prowadzi gospodarstwo rolne, jeżeli:
pracuje w tym gospodarstwie,
podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie
(art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego).
Uważa się, że osoba fizyczna posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli uzyskała m.in. wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe, zasadnicze branżowe, średnie, średnie branżowe lub wyższe (art. 6 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego). Zawody, których posiadanie uznaje się za wykształcenie średnie rolnicze to m.in. technik rolnik (§ 3 ust. 1 lit. a rozporządzenia). Zatem osoba, która uzyskała tytuł technika rolnika ma kwalifikacje rolnicze.
Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego nie zawiera ograniczeń dla osoby, która chciałaby wydzierżawić grunty rolne. Osoba zainteresowana prowadzeniem działalności rolniczej może ją prowadzić, dzierżawiąc grunt rolny. To właśnie dzierżawa gruntów rolnych stwarza możliwość, aby z upływem czasu spełnić warunki konieczne do uzyskania statusu rolnika indywidualnego. Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz (art. 693 § 1 Kodeksu cywilnego).
W interesie dzierżawcy jest, aby umowa dzierżawy gruntu rolnego została zawarta w formie pisemnej z datą pewną, gdyż taka forma umowy stwarza możliwość skorzystania z prawa pierwokupu. W przypadku sprzedaży nieruchomości rolnej prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy jej dzierżawcy, jeżeli:
umowa dzierżawy została zawarta w formie pisemnej i ma datę pewną oraz była wykonywana co najmniej przez 3 lata, licząc od tej daty oraz
nabywana nieruchomość rolna wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy
(art. 3 ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego).
Data pewna to inaczej urzędowe poświadczenie daty. Dzierżawca powinien zadbać o to, aby umowa dzierżawy została poświadczona przez wójta właściwego według miejsca położenia dzierżawionego gruntu. Przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu w KRUS domniemywa się, że dzierżawca gruntów zaliczonych do użytków rolnych prowadzi działalność rolniczą na tych gruntach, jeżeli umowa dzierżawy jest potwierdzona przez wójta, właściwego ze względu na miejsce położenia przedmiotu dzierżawy (art. 38 pkt 1 ustawy o KRUS).
Zgodnie z ustawą o podatku rolnym, za działalność rolniczą uważa się produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, roślin ozdobnych, grzybów uprawnych, sadownictwa, hodowlę i produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego fermowego oraz chów i hodowlę ryb (art. 2 ust. 2 ustawy o podatku rolnym). Zatem hodowla i produkcja owadów mieści się w pojęciu działalności rolniczej.
Żeby hodować i produkować owady użytkowe, które uznaje się za zwierzęta gospodarcze, należy dochować wielu procedur i wymagań weterynaryjnych związanych z bezpieczeństwem żywności pochodzenia zwierzęcego, w tym unijnych rozporządzeń, m.in. rozporządzenia Komisji (UE) 2017/893 z 24 maja 2017 r., rozporządzenia (WE) nr 1069/2009, rozporządzenia (UE) nr 142/2011, rozporządzenia (WE) nr 183/2005, rozporządzenia (WE) nr 852/2004, rozporządzenia (UE) nr 2015/2283.
Przed rozpoczęciem działalności należy zgłosić się do powiatowego lekarza weterynarii w celu uzyskania odpowiednich decyzji lub wymaganych wpisów do stosownych rejestrów. Procedura rejestracji podmiotów oraz obowiązki dotyczące powiadomienia powiatowego lekarza weterynarii o zakresie, wielkości produkcji, rodzajów produktów, które mają być produkowane w zakładzie zostały określone w ustawie o produktach pochodzenia zwierzęcego. Pisemny wniosek o wpis do rejestru zakładów należy złożyć do powiatowego lekarza weterynarii co najmniej 30 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności. Działalność rejestrowaną można prowadzić po uzyskaniu decyzji administracyjnej o wpisie do rejestru zakładów.
W rozumieniu ustawy o KRUS pełnoletnia osoba fizyczna, zamieszkująca i prowadząca na terytorium Polski, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, staje się rolnikiem. Rolnik podlega z mocy ustawy obowiązkowi ubezpieczenia w KRUS, jeżeli jego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny (art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o KRUS) i jeżeli nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu oraz nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty lub prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych (art. 16 ust. 3 ustawy o KRUS a contrario). W takim przypadku należy dokonać we właściwej jednostce KRUS zgłoszenia do ubezpieczenia na formularzu (KRUS UD-2) w terminie 14 dni.
Jeżeli chodzi o dofinansowanie działalności rolniczej, to szczególną formą pomocy jest pomoc finansowa w ramach poddziałania „Pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników” (Premia dla młodych rolników). Z premii dla młodych rolników może skorzystać osoba, które m.in. w dniu złożenia wniosku jest pełnoletnia i ma nie więcej niż 40 lat, posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe lub je uzupełni, rozpoczęła prowadzenie działalności rolniczej w gospodarstwie (tzn. stała się właścicielem lub objęła w posiadanie gospodarstwo rolne o powierzchni co najmniej 1 ha), jednak nie wcześniej niż w okresie 24 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o przyznanie pomocy) przedłożyła biznesplan dotyczący rozwoju gospodarstwa i zobowiązała się do jego zrealizowania.
Wniosek o przyznanie pomocy należy złożyć w oddziale regionalnym ARiMR właściwym według miejsca położenia gospodarstwa rolnego. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej ARiMR. Można je też uzyskać w oddziałach regionalnych ARiMR.