Pomoc finansowa dla kół gospodyń wiejskich
Celem ustawy z 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich było wzmocnienie środowisk wiejskich poprzez wyposażenie kół gospodyń wiejskich w osobowość prawną i umożliwienie tym kołom w pełni samodzielnego działania we wszystkich stosunkach prawnych. W połowie kwietnia 2020 r. rząd przedstawił projekt nowelizacji przedmiotowej ustawy, który umożliwi dalsze pozyskiwanie pomocy finansowej przez koła w 2020 r. oraz zmieni podmiot odpowiedzialny za nadzór nad nimi.
Głównym aktem prawnym dotychczas regulującym funkcjonowanie kół gospodyń wiejskich jest ustawa z 9 listopada 2018 r., w której określono formalno-prawne aspekty działalności kół gospodyń wiejskich. Ustawa nadała kołom osobowość prawną i umożliwiła im samodzielne działanie we wszystkich stosunkach prawnych. Późniejsze zmiany ustawy z 2019 r. umożliwiły również tworzenie kół gospodyń wiejskich w miastach do 5000 mieszkańców oraz członkostwo w kole nie tylko osób, które miały stałe miejsce pobytu na wsi. Była to odpowiedź na popularność i organizowanie się społeczeństwa obywatelskiego przez koła gospodyń wiejskich także na terenach formalnie znajdujących się w granicach administracyjnych miast, w tym zwłaszcza dawnych terenach wiejskich.
W celu zagwarantowania kołom rzeczywistej samodzielności ustawodawca stworzył możliwość ubiegania się przez te koła o pomoc finansową na realizację wsparcia interesów i działań na rzecz poprawy sytuacji społeczno-zawodowej kobiet wiejskich oraz ich rodzin, a także wsparcia wszechstronnego rozwoju terenów wiejskich, w tym wsparcia rozwoju przedsiębiorczości kobiet oraz kultury ludowej.
Wprowadzone rozwiązania okazały się w praktyce skuteczne. Pierwsze dwie transze pomocy udzielonej w latach 2018–2019 spowodowały widoczną aktywizację środowisk wiejskich. Zaoferowane fundusze pozwoliły na łatwiejsze sfinansowanie zakupu strojów ludowych, sprzętu AGD, artykułów kuchennych i spożywczych, co z kolei znacznie ułatwiło działalność kół. Według rządowych statystyk w 2018 r. o pomoc finansową ubiegało się 4917 kół na kwotę 16.484 tys. zł; zaś w 2019 r. – 8619 kół, które wnioskowały łącznie o 29.804 tys. zł. W konsekwencji powyższego na koniec 2019 r. w Krajowym Rejestrze Kół Gospodyń Wiejskich zarejestrowano ok. 6000 nowych kół, co doprowadziło do tego, że w 96% powiatów w Polsce działa obecnie co najmniej jedno koło gospodyń wiejskich zarejestrowane na podstawie ustawy.
Dalsze wsparcie finansowe
Z uwagi na skuteczność dotychczasowych rozwiązań i widoczny wpływ rozwijających się kół gospodyń wiejskich na aktywizację środowisk wiejskich zaproponowano dalsze przedłużenie pomocy finansowej kół w 2020 r.
Pomoc finansowa była dotychczas udzielana w wysokości:
- 3.000 zł, jeżeli koło gospodyń wiejskich liczy nie więcej niż 30 członków,
- 4.000 zł, jeżeli koło gospodyń wiejskich liczy od 31 do 75 członków,
- 5.000 zł, jeżeli koło gospodyń wiejskich liczy ponad 75 członków.
Pomoc ma być przyznawana w drodze decyzji prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) na wniosek składany do kierownika biura powiatowego ARiMR właściwego miejscowo ze względu na siedzibę danego koła, na podstawie formularza opracowanego i udostępnionego przez ARiMR.
Otrzymana przez prezesa ARiMR dotacja zostanie uznana za wykorzystaną w dniu jej przekazania przez prezesa ARiMR na rachunek bankowy koła gospodyń wiejskich. Szczegółowe warunki i tryb przyznawania oraz rozliczania przez prezesa ARiMR pomocy finansowej, jak również jej wysokość, ma zostać określona przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego w drodze rozporządzenia.
Organem wyższego stopnia w stosunku do Prezesa ARiMR w sprawach o przyznanie pomocy finansowej pozostanie minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego.
Projekt ustawy przewiduje, że podobnie jak w 2019 r. pomoc będzie przyznawana do wyczerpania środków, tj. 40 mln zł. Przyjęty mechanizm zakłada, że o terminie zaprzestania przyjmowania wniosków poinformuje prezes ARiMR na stronie internetowej. Ponadto na stronie internetowej ARiMR będzie zamieszczana narastająco, w okresach miesięcznych, informacja o kwocie, na jaką zostały złożone wnioski o przyznanie pomocy.
Zmiana nadzoru nad kołami gospodyń wiejskich
Projekt ustawy przewiduje zmianę podmiotu współpracującego z prezesem ARiMR w wykonaniu nadzoru nad kołami gospodyń wiejskich. Dotychczas powierzone ustawowe zadania realizowane przez Pełnomocnika Rządu do spraw Małych i Średnich Przedsiębiorstw mają być wykonywane przez Pełnomocnikowi Rządu do spraw lokalnych inicjatyw społecznych.
Ponadto Pełnomocnik Rządu do spraw lokalnych inicjatyw społecznych ma realizować zadania związane z promowaniem i wspieraniem kół gospodyń wiejskich oraz ich związków, w szczególności w zakresie aktywizacji wspólnot i społeczności lokalnych na obszarach wiejskich.
Funkcję pełnomocnika ma sprawować sekretarz stanu albo podsekretarz stanu w ministerstwie do spraw rozwoju regionalnego. Obecnie kompetencje te sprawowane są przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.
W celu usprawnienia nadzoru przewiduje się również, że Pełnomocnik Rządu do spraw lokalnych inicjatyw społecznych we współpracy z prezesem ARiMR będzie mógł powołać, w celu aktywizacji wspólnot i społeczności lokalnych na obszarach wiejskich, wojewódzkich koordynatorów wspierania kół gospodyń wiejskich.
Cel nowelizacji
Ustawodawca zakłada, że projekt ustawy będzie miał korzystny wpływ na rozwój lokalnych inicjatyw społecznych, jak również wpłynie pośrednio na mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców. Przewidywana aktywizacja działalności kół gospodyń wiejskich ma przyczynić się do wszechstronnego rozwoju terenów wiejskich, a tym samym będzie sprzyjać poprawie dochodowości gospodarstw rolnych oraz podmiotów gospodarczych działających w otoczeniu rolnictwa. W szczególności ustawa ma przyczynić się do rozwój przedsiębiorczości na wsi, w tym przedsiębiorczości kobiet.
