Pielęgnacja roślin w ogrodach ekologicznych - o czym musisz pamiętać

Rośliny w ogrodach ekologicznych trzeba nawozić, najlepiej kompostem z własnego ogrodu, wykonanym z ekologicznych komponentów. Nasiona wysiewać nie za wcześnie, zgodnie ze stanem rozwoju przyrody. Polecane jest także kierowanie się w tym przypadku rytmem faz Księżyca. Zabiegi pielęgnacyjne, takie jak cięcie i naturalne nawożenie warto prowadzić zgodnie z rytmem słonecznym i księżycowym.

Światło, powietrze i temperatura to trzy czynniki, które możemy świadomie regulować w uprawach ekologicznych poprzez dobranie odpowiednich roślin lub wykonując pewne zabiegi pielęgnacyjne. Najlepiej wybrać rośliny i odmiany lokalne, odpowiednie dla danego środowiska, klimatu, rodzaju gleby, warunków świetlnych i termicznych. Dzięki temu można łatwiej regulować ewentualne negatywne wpływy ekstremalnych zjawisk przyrodniczych. Skutki suszy niweluje podlewanie, ale też zabiegi uprawowe, jak osypywanie ziemią lub ściółkowanie. Nadmiar wody w glebie także można ograniczyć zabiegami uprawowymi, np. wzruszaniem gleby, które zwiększają parowanie i osuszają ziemię. Wpływ wiatru można zniwelować dzięki zastosowaniu upraw roślin osłaniających. Z kolei system upraw pasowych współrzędnych pozwala dobrze wykorzystać światło.

Nasiona należy wysiewać niezbyt głęboko i niezbyt gęsto. Można je siać w redlinach bądź wysiewać rzutowo. W drugim przypadku możemy uzyskać ciekawą ekologiczną grządkę, będzie bardziej naturalna, ale będzie wymagała też więcej czasu na pielęgnację.

Najlepiej jest pozyskiwać własne nasiona, bądź uzyskiwać je z sąsiedzkiej wymiany. Najlepiej wysiewać sprawdzone, dobrze udające się w naszych lokalnych warunkach odmiany, zarówno wczesne, jak i późne. Należy pamiętać, że im bardziej nowoczesna odmiana, tym mniej nadaje się do uprawy ekologicznej. Spowodowane to jest tym, że taka odmiana wymaga staranniejszych zabiegów pielęgnacyjnych, m.in. odpowiedniego nawadniania, lepszego nawożenia – często wyłącznie sztucznego, większej ochrony (często chemicznej), odpowiednich warunków nasłonecznienia itp. Warzywa dawnych odmian zazwyczaj są bardziej smakowite, choć czasami mniej ładne.

Ważna zasada dotycząca siania nasion jest związana z warstwą ziemi, którą przykrywamy nasiona oraz z jakością tej ziemi. Nasiona drobne przykrywamy bardzo płytko, natomiast grube – grubszą warstwą. Drobne nasiona dobrze jest także wymieszać z suchym piaskiem albo z popiołem drzewnym i dopiero po wymieszaniu wysiać. Ziemia do przykrycia nasion powinna być miałka, żyzna, a najlepiej kompostowa. Można też przykrywać nasiona piaskiem. Po wysiewie dobrze jest te nasiona przyklepać bądź zwałować na większej powierzchni. Zagon, na którym wysialiśmy nasiona należy utrzymywać w stanie wilgotnym, nie doprowadzać do wysychania ziemi. Podlewać niezbyt często, ale obficie w dni ciepłe i suche, a najlepiej rano. Grządkę, gdzie zostały wysiane nasiona, należy często spulchniać. Poprawi to strukturę gleby i zapewni dobry dopływ powietrza. Nie należy tej czynności wykonywać w momencie, gdy gleba jest wilgotna. Chwasty powinniśmy usuwać w suche dni i najlepiej jak najwcześniej. Niezalecane jest też robienie szerokich zagonów, gdyż zbyt duże utrudnią siew nasion i wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych. Ważne jest też ustalenie odstępów między rzędami roślin na zagonie w takiej odległości, która uzależniona jest od wielkości roślin.

Bardzo ważnym warunkiem prawidłowego rozwoju roślin i obfitym ich plonom, jest współżycie roślin z różnorodnym światem owadów i mikroorganizmów. Znane jest nam wszystkim sformułowanie, że gdy zginą pszczoły, zginie też człowiek i życie na ziemi. Dlatego tak istotna jest obecność owadów, jak i innych stworzeń w prawidłowo prowadzonym ogrodzie ekologicznym. Dobry ogrodnik powinien zadbać o to, aby w jego ogrodzie bioróżnorodność była jak największa. Powinien dbać, o to, aby stworzyć takie warunki, by mogły tam żyć liczne pożyteczne organizmy, owady i inne stworzenia. Ważnym elementem w ogrodach ekologicznych są miedze. Są one pierwotnym, najmniej przekształconym przez człowieka, bogatym źródłem pożytecznych roślin i miejscem życia wielu pożytecznych organizmów i owadów.

Zasadzie utrzymania bioróżnorodności sprzyja właściwy dobór roślin, które są dla siebie dobrymi sąsiadami i unikać tych, które do siebie nie pasują. Jeżeli chcemy prowadzić nasz ekologiczny ogród w jak największej zgodzie z rytmem przyrody, warto wysiewać nasiona niektórych roślin późną jesienią, w październiku i listopadzie, nawet przed zamarznięciem gruntu. Dotyczy to zarówno warzyw, ale także drzew i krzewów ozdobnych. Późną jesienią powinniśmy również wysiewać zioła, jak mydlnica, glistnik, dziurawiec, serdecznik, lawenda, pokrzywa. Wysiewane późną jesienią kwiaty mogą zakwitnąć nawet 6 tygodni wcześniej. Możemy w ten sposób wysiać chabry, czarnuszki, ubiorki, ostróżki, maki, złocienie, słoneczniki, kocanki, powoje. Im później je wysiejemy jesienią, tym bardziej przesunie się termin ich początku kwitnienia. Nawet gdy pewna część nasion nie skiełkuje, te, które wzeszły rosną dużo lepiej, mocniej się krzewią, intensywniej kwitną i wydają zdrowsze nasiona.

Do siewów jesiennych doskonale nadają się także warzywa korzeniowe: marchew, pietruszka, pasternak. W ten sposób możemy też wysiać skorzonerę, sałatę, koper ogrodowy. Ten sposób uprawy sprawia, że rośliny są odporniejsze na choroby i wiosenne szkodniki. Wynika to z ich wcześniejszego i szybszego wzrostu. Rośliny stają się dość szybko duże na tyle, że żerowanie pierwszych szkodników już im nie zaszkodzi. Ponadto stają się dla nich mniej apetyczne, ponieważ mają bardziej twarde liście i łodygi. Również rośliny z jesiennych siewów odznaczają się większą witalnością, a przez to większą odpornością na choroby i żerowanie szkodników. Można tutaj podać przykład kopru ogrodowego, który wysiany jesienią jest dużo rzadziej atakowany przez mszyce.

Jednak i ta metoda uprawy roślin ma wady. Jeżeli zima przyjdzie zbyt późno lub wiosna pojawi się zbyt wcześnie, wtedy nasiona zaczną kiełkować, potem zbyt silne ochłodzenie może sprawić, że młode roślinki przemarzną. Inna wada jesiennego siewu, to efekt jarowizacji. Zdarzyć się może, że część roślin korzeniowych, np. marchew wyrośnie wiosną od razu w pędy kwiatostanowe.

Ważne w takiej uprawie jest to, aby wysiać nasiona nieco za późno niż za wcześnie. Nasiona wysiane jesienią nie powinny wzejść przed zimą. Ich kiełkowanie powinno się odbywać dopiero wiosną. Jesienią obsiane grządki należy po przymrozkach przykryć cienką warstwą liści, słomy lub jedliny. Zapobiegnie to zbyt wczesnemu kiełkowaniu nasion i nadmiernemu ociepleniu gleby, gdy nastąpi odwilż.

Dla ogrodników ekologicznych najbardziej korzystna jest grządka, na której rosną blisko siebie różnorodne rośliny. Najbardziej odpowiednia byłaby rabata, gdzie obok siebie znajdowałyby się różnorakie warzywa, zioła, kwiaty ozdobne, a także krzewy i rośliny jagodowe. Jednak tylko bardzo doświadczeni ogrodnicy decydują się na takiego rodzaju eksperymentalne uprawy. Bardziej powszechne są grządki mieszane, gdzie obok siebie w prostych rzędach lub grupach sadzi się warzywa o różnorakim wyglądzie, wysokości części nadziemnych, różnej budowie systemu korzeniowego, różnym okresie dojrzewania i różnym terminie zbiorów. Takie usytuowanie roślin pozwoli uzyskać dość wysokie plony z małej nawet grządki od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Ponadto dobrane w ten sposób rośliny bardzo korzystnie wpływają na glebę. Także odpowiednie sąsiedztwo roślin powoduje, że wzajemnie siebie chronią przed chorobami i szkodnikami.

Odpowiednie nasiona, odpowiednia gleba, bioróżnorodność, pogoda i ogrodnik-ekolog, to najważniejsze czynniki, które decydują o dobrych wynikach w ogrodzie ekologicznym. Uprawa warzyw jest sztuką ogrodniczą, która wymaga najwięcej wysiłku i odpowiednich umiejętności ogrodnika ekologa. Jest to bardzo ważne, gdyż dostarcza człowiekowi koniecznego dla niego pokarmu.

W ogrodnictwie ekologicznym odpowiednia pielęgnacja roślin rozpoczyna się zanim wzejdą nasiona. Wtedy należy przeprowadzić pierwsze zabiegi niszczenia chwastów oraz spulchniania gleby. Najczęściej zabiegi te wykonuje się ręcznie bądź mechanicznie. Ogrodnicy w dawnych czasach uważali, że im głębiej i częściej wzrusza się glebę w momencie, kiedy rośliny są jeszcze małe, tym jest lepiej dla ich wzrostu i rozwoju. W miarę dalszego wzrostu i rozwoju roślin, kiedy ich system korzeniowy staje się mocniejszy i rozrasta się w głąb gleby, tym uprawa powinna być coraz płytsza. Na końcu, gdy rośliny są już duże, uprawa gleby powinna polegać jedynie na wzruszaniu jej powierzchni. Zauważono także, że jakość i wielkość warzyw oraz ich plon ulega często znacznemu zaniżeniu poprzez nierozsądne, głębokie okopywanie roślin w momencie, kiedy korzenie mocno się rozrosły. Jest to zabieg zbędny.

Podlewanie w ogrodzie ekologicznym jest jednym z bardzo ważnych zabiegów. Możemy w tym sposobie uprawy zastosować nawadnianie metodą kropelkową. Nie jest to zbyt drogie rozwiązanie, a bardzo skuteczne. Powoduje, że gleba podlewana jest systematycznie i nie pęka, a zachowuje się tak, jakby padał na nią deszcz, nie ma pustynnego efektu zeskorupienia. Wtedy mikroorganizmy glebowe mają bardzo dobre warunki do rozwoju.

Dobry płodozmian to podstawa ekologicznego gospodarstwa. Najlepiej, aby wynosił on 6–7 lat. To jest najlepsza gwarancja, ze nie będzie chorób związanych z danym gatunkiem roślin. Odpowiednie zmianowanie to jeden z najważniejszych elementów utrzymania zdrowia gleby, a przez to również zniwelowania zagrożenia ze strony chorób i szkodników. Ważne jest także takie rozplanowanie ogrodu, aby plonował nieustannie, bez żadnych przerw. Gleba nie powinna być nigdy odkryta i pozbawiona roślin, czy to jest plon główny czy poplon albo przedplon.

Możemy po roślinach korzeniowych posadzić rośliny owocujące nad ziemią, po nadziemnych – korzeniowe, np. po burakach ziemniaki, po pietruszce – kapustne, po marchwi i cebuli – ogórki. Jesienią można wysiać poplon. Ziemię przekopać na głębokość ok. 15 cm i w taką ziemię wsiać poplon: żyto na nawóz zielony, łubin – zaopatruje glebę w azot, gorczycę – działa fitosanitarnie, zapobiegając chorobom grzybowym. Jako poplon można wysiać rośliny strączkowe, np. groch, który ginie, gdy jest ostra zima lub gdy nie wymarznie pozostaje, jako warzywo lub roślina ozdobna.