Wykorzystanie dronów w rolnictwie

Drony, czyli bezzałogowe statki powietrzne kierowane zdalnie przez operatorów, w powszechnej świadomości mogą stanowić jeszcze nowinkę technologiczną, która głównie wykorzystywana jest w wojsku. Na co dzień eksploatacja dronów kojarzy się z produkcją filmów. Na co dzień istnieje szansa zauważenia na niebie małych i dość głośnych obiektów wyposażonych w śmigła, latających na niskich wysokościach, które są wykorzystywane hobbystycznie.

Wielkość dronów może być zróżnicowana od małych urządzeń przypominających samoloty, przez średniej wielkości maszyny, po drobne urządzenia ledwo widoczne na niebie i ważące kilkadziesiąt gramów. Już takie drobne urządzenia, przy odpowiednim wyposażeniu, mogą być wykorzystywane na różnych polach eksploatacji, w tym w obserwacji terenu lub zbieraniu danych meteorologicznych.

Wielkość i wyposażenie wpływają przede wszystkim na cenę tych urządzeń. Trzeba zwrócić uwagę, że kwota nabycia drona znacznie spadła w ostatnich latach, co pozwala na ich popularyzację. Najbardziej podstawowe modele można nabyć już za kwoty oscylujące około 1000 zł. Jednak takie maszyny będą służyły bardziej do rozrywki. Cena dronów wykorzystywanych w działalności zarobkowej, w tym w rolnictwie jest z reguły wyższa i rozpoczyna się od kilku tysięcy złotych, a w przypadku zaawansowanych maszyn może sięgać do kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Przy wykorzystaniu kamer zamontowanych w dronach możliwe jest doglądanie pól uprawnych przez rolnika bez opuszczania przez niego domu. W ten sposób rolnik może weryfikować stan poszczególnych części upraw, a tym samym sprawdzać stan ich nawodnienia, występowanie szkodników oraz na jakich fragmentach pól uprawnych rośliny wymagają dodatkowego nawożenia.

Kamery w dronach umożliwiają rolnikowi sprawdzenie stanu upraw niezwłocznie po silnych zjawiskach atmosferycznych, w tym obfitych burzach połączonych z ulewnymi deszczami i opadami gradu. Jednocześnie rolnik może wykonać odpowiednią dokumentację szkód wyrządzonych w jego gospodarstwie, co ułatwi mu następnie wykazanie rozmiarów tych szkód przed ubezpieczycielem i ułatwi proces wypłaty odszkodowania na jego rzecz.

Bardziej specjalistyczne drony wyposażane są w dodatkowe sensory zbierające szczegółowe dane o stanie upraw, w tym mapy stopnia nasłonecznienia pól, ich nawodnienie, okresy wegetacji roślin oraz użyźnienie gleby. Dane z tak sporządzonych map mogą pozwolić na uzyskiwanie większych plonów z pól uprawnych.

Od stycznia 2021 r. weszły w życie przepisy prawa Unii Europejskiej szeroko regulujące eksploatację dronów w przestrzeni cywilnej. Jednocześnie wprowadzone przepisy ujednolicają korzystanie z dronów na terytorium Unii Europejskiej, co pozwala na ich swobodne wykorzystywanie na podstawie uprawnienia uzyskanego w kraju członkowskim.

Pilot drona powinien mieć ukończone 16 lat. Cenzus wiekowy nie obowiązuje w przypadku dronów zabawkowych, do użytku prywatnego i pilotów pozostających pod nadzorem operatora posiadającego odpowiednie kompetencje.

Wymagania dotyczące korzystania z dronów są zależne od kategorii, do jakiej dany dron należy. Wyróżnia się 3 kategorie:

• otwartą,

• szczególną i

• certyfikowaną.

Do kategorii otwartej należą drony o wadze do 25 kg i wykonujące loty do wysokości 120 metrów. W przypadku kategorii otwartej dron musi pozostawać w bezpośrednim zasięgu wzroku pilota lub obserwatora. Kategoria otwarta dzieli się na dodatkowe podkategorie zależne od tego, czy loty dronem są organizowane nad zgromadzeniami ludzi i od odległości od tych zgromadzeń.

W kategorii szczególnej mieszczą się wszelkie loty większymi dronami niż wskazane wcześniej, a ponadto wszelkimi dronami pozostającymi poza bezpośrednim zasięgiem wzroku. Loty w kategorii szczególnej mogą odbywać się zasadniczo do wysokości 120 m.

Korzystanie z drona zaliczanego do kategorii otwartej wymaga od jego pilota przejścia szkolenia przeprowadzanego w formie online. Po zakończeniu szkolenia pilot musi zdać egzamin online składający się z 40 pytań zamkniętych wielokrotnego wyboru. Dodatkowo w przypadku wykonywania lotów w bliskich odległościach od zgromadzeń ludzi wymagane jest przejście krótkiego szkolenia i zdanie dodatkowego egzaminu organizowanego przez podmiot prowadzący szkolenia w zakresie pilotowania dronów. Koszty uzyskania uprawnień w kategorii otwartej są dla pilota zasadniczo znikome.

Kategoria certyfikowana dotyczy szczególnych operacji specjalistycznych, które w chwili obecnej nie znajdą zastosowania w rolnictwie na szeroką skalę. W związku, z czym kategoria ta została pominięta w tym artykule.

Podobnie jak w przypadku uzyskania uprawnień do pilotowania wymagania dotyczące używania dronów są zależne od kategorii, w której się one mieszczą. Na wstępie należy wskazać, że loty w zasięgu wzroku dronem o wadze do 250 gramów, niewyposażonym w kamery, nie wymaga jakichkolwiek zgłoszeń.

Od stycznia 2021 r. piloci dronów kategorii otwartej są obowiązani do prostej rejestracji za pośrednictwem formularza online na stronie Urzędu Lotnictwa Cywilnego i umieszczenia na dronie indywidualnego numeru pilota, jeżeli:

• waga drona przekracza 250 gramów lub przy zderzeniu z człowiekiem mogą przekazać energię kinetyczną powyżej 80 dżuli lub

• dron jest wyposażony w urządzenia rejestrujące dane osobowe (np. kamery) bez względu na jego gabaryty.

Bez względu na wagę drona do rejestracji są obowiązani wszyscy piloci dronów kategorii szczególnej. Dodatkowo w przypadku lotów mieszczących się w kategorii szczególnej wymagane jest dokonanie dodatkowego zgłoszenia, które najprościej można wykonać poprzez złożenie pisemnego oświadczenia do Urzędu Lotnictwa Cywilnego o operacji zgodnej ze scenariuszem standardowym lub poprzez uzyskanie zgody na operację. Ponadto możliwe jest złożenie wniosku o udzielenie zgody na operację dronem, ale ta procedura jest bardziej kosztowna i czasochłonna. Na potrzeby rolnika wystarczające będzie zasadniczo złożenie oświadczenia o operacji zgodnej ze scenariuszem standardowym i otrzymanie potwierdzenia odbioru złożenia takiego oświadczenia, co pozwoli bezzwłocznie rozpocząć lot.

Operatorzy dronów ponoszą odpowiedzialność za prowadzone przez siebie loty. Wykonując lot, operator jest zobowiązany zachowywać szczególną ostrożność i unikać działań lub zaniechań, które mogłyby spowodować zagrożenia dla ruchu lotniczego, zakłócać spokój lub porządek publiczny. Należy również pamiętać, że pilotując drona, operator jest zobowiązany do zapewnienia pierwszeństwa załogowym statkom powietrznym.

Spowodowanie kolizji lub innej szkody będzie skutkowało pociągnięciem pilota do odpowiedzialności cywilnej za wyrządzone szkody. Warto zatem rozważyć zawarcie stosownego ubezpieczenia OC, które jest już oferowane przez większość ubezpieczycieli. Piloci dronów nie są jednak zobowiązani do posiadania takiego ubezpieczenia, poza okresem, w którym zdają egzamin.

Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że lot dronem bez posiadania odpowiedniego świadectwa kwalifikacyjnego jest przestępstwem zagrożonym karą:

• grzywny,

• ograniczenia wolności lub

• pozbawienia wolności do roku.

Jednocześnie naruszenie innych przepisów prawa lotniczego podczas lotu dronem, może skutkować pociągnięciem do odpowiedzialności karnej lub wykroczeniowej. Nie można również pominąć, że lot dronem, który będzie skutkował naruszeniem przepisów o ochronie danych osobowych, również może pociągnąć za sobą konsekwencje prawne.

Ceny dronów systematycznie spadają, a ich funkcjonalności ą coraz szersze. Z tych powodów znajdują zastosowanie w rolnictwie, szczególnie w zakresie obserwacji upraw. Rolnik wykorzystujący drona lub planujący jego wykorzystanie w swoim gospodarstwie, powinien pamiętać o konieczności uzyskania odpowiednich uprawnień oraz dokonania stosownych zgłoszeń, aby nie narazić się na odpowiedzialność.