Wpływ składowisk odpadów na jakość wody i środowiska naturalnego

Wpływ dzikich składowisk odpadów na otaczające je gleby jest znaczący, co wielokrotnie udowadniano na podstawie badań przeprowadzanych w tym zakresie. Zarówno gleby minerale, jak i organiczne, znajdujące się bezpośrednio pod odpadami, mogą wykazywać w warstwie powierzchniowej zwiększone, sięgające nawet do 20,8%, ilości domieszek pochodzących z działalności człowieka. Dodatkowo formy wapnia znajdujące się w odpadach budowlanych (gruz itp.), zmniejszają zakwaszenie powierzchniowej warstwy gleby.

Odpady niebezpieczne na dzikich wysypiskach (m.in. resztki elektrolitów, farb, lakierów, baterie, przeterminowane środki farmakologiczne, środki ochrony roślin) stanowią źródło metali ciężkich, które głównie na skutek ich wymywania trafiają do gleby. Dodatkowo badania gleb wykazują, że bezpośrednio w sąsiedztwie składowisk zorganizowanych (legalnych), zawartość metali ciężkich nie jest podwyższona w stosunku do otoczenia, tak jak ma to miejsce w glebach znajdujących się bezpośrednio przy nielegalnych składowiskach odpadów.

Mimo że dzikie wysypiska charakteryzują się znacznie mniejszym nagromadzeniem odpadów od składowisk legalnych, to znacznie silniej oddziałują na otaczające je gleby.

Produkty rozkładu odpadów komunalnych (siarkowodór, amoniak) po kontakcie z opadami atmosferycznymi prowadzą do powstania silnych kwasów, które migrując do gleby, wód gruntowych i powierzchniowych powodują ich zakwaszenie. Efektem tego jest zubożenie gleby.

Znaczące oddziaływanie na środowisko wokół nielegalnego składowiska mają również powstające w nim odcieki. Dzikie składowiska w przeciwieństwie do składowisk kontrolowanych nie posiadają oddzielającej je od podłoża geomembrany, uszczelnienia hydroizolacyjnego czy odpowiedniej strefy ochronnej. Efektem tego jest zagrożenie migracją substancji toksycznych, pochodzących z odpadów, m.in. w postaci odcieków.

Odcieki powstają wskutek przenikania wody opadowej przez składowisko odpadów. Źródło odcieków mogą stanowić również wody powierzchniowe i podziemne, które dopływają do wysypiska. W niewielkim stopniu także woda pochodząca z rozkładu odpadów.

Nielegalne składowiska odpadów substancji organicznych, jak również woda dostarczana wraz z odpadami, może stanowić źródło odcieków. Substancje zawarte w odciekach pochodzą z rozpuszczonych w wodzie składników stałych i ciekłych, a także z zachodzących w składowisku pośrednich procesów fermentacyjnych. Zawartość chemikaliów w odciekach ze składowiska może nawet kilkakrotnie przewyższać dopuszczalne stężenie w ściekach wprowadzanych do wód i gleby. Migrujące w głąb gleby zanieczyszczenia zawarte w odciekach stanowią poważne zagrożenie dla wód podziemnych i powierzchniowych.

Innym negatywnym skutkiem nielegalnego składowania odpadów jest powstawanie biogazu. Gaz składowiskowy jest produktem reakcji biochemicznych zachodzących w masie odpadów komunalnych. Głównymi składnikami gazu składowiskowego powstającego w procesie rozkładu materii organicznej przez bakterie są:

• metan (40,65%),

• dwutlenek węgla (35,60%),

• tlen (0,1%) oraz

• inne związki chemiczne (np. siarkowodór).

Biogaz, wydostając się poza składowisko, może gromadzić się w wolnych przestrzeniach, stwarzając zagrożenie wybuchem. Metan jest niezwykle łatwopalny, a jego samozapłon może doprowadzić do pożaru, co jest szczególnie niebezpieczne, gdy składowisko znajduje się na terenie lasu. Stwarza on także zagrożenie dla roślin, ponieważ ogranicza dostęp korzeni do tlenu, co w konsekwencji prowadzi do ich obumierania. Siarkowodór natomiast stanowi zagrożenie zatruciem dla ludzi oraz zwierząt.

Gazy powstające na składowisku mogą powodować także zanieczyszczenie wód gruntowych ze względu na zawartość dwutlenku węgla, który charakteryzuje się dużą rozpuszczalnością.

Znaczną część nielegalnych składowisk stanowią odpady organiczne. Proces ich rozkładu skutkuje wydzielaniem się nieprzyjemnych odorów. Dzikie wysypisko to idealne miejsce do rozwoju mikroorganizmów chorobotwórczych.