Odpady w gospodarstwie rolnym – jak je zagospodarować

Odpady w gospodarstwie rolnym klasyfikuje się przez ich zaliczenie do odpowiedniej grupy, podgrupy i rodzajów odpadów. Przypisuje się im również odpowiednie kody, uwzględniając przede wszystkim źródło ich powstawania, właściwości powodujące, że są odpadami niebezpiecznymi czy składniki odpadów.

Postępowanie z odpadami niebezpiecznymi wymaga ostrożności, a także konkretnej wiedzy. Każdy z rodzajów odpadów niebezpiecznych ma właściwe dla siebie sposoby bezpiecznego zagospodarowania. Nawet niewielki błąd może narazić posiadacza odpadów na wysokie kary pieniężne.

Do odpadów niebezpiecznych, które mogą powstawać na terenie gospodarstwa należą między innymi:

1. zwierzęta padłe i ubite z konieczności oraz odpadowa tkanka zwierzęca, wykazujące właściwości niebezpieczne (kod 02 01 80). Unieszkodliwianie padłych zwierząt pochodzących z gospodarstw indywidualnych lub wielkotowarowych może być realizowane wyłącznie w zakładach utylizacyjnych, posiadających zezwolenie i spełniających warunki do utylizowania takich odpadów oraz dysponujących specjalistycznymi środkami transportu do ich przewozu;

2. Odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki weterynaryjnej:

• chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne,

• leki cytostatyczne i cytotoksyczne,

• odpady zakaźne czyli takie, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo, że wywołują choroby ludzi i zwierząt;

• opakowania po środkach ochrony roślin I, II klasy toksyczności;

• odpadowe materiały izolacyjne i konstrukcyjne zawierające azbest;

• oleje hydrauliczne, silnikowe, smarowe przekładniowe;

• baterie i akumulatory ołowiowe;

• urządzenia zawierające niebezpieczne elementy, np. świetlówki.

Czas magazynowania odpadów zakaźnych w miejscu ich powstania, nie może przekraczać 48 godz. w pomieszczeniach o temperaturze 10 st. C i wyższej. W temperaturze poniżej 10 st. C odpady zakaźne mogą być magazynowane tak długo, jak pozwalają na to ich właściwości oraz warunki, w jakich są przechowywane, ale nie dłużej niż 30 dni. Miejsce magazynowania odpadów weterynaryjnych powinno być zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych, owadów, gryzoni oraz innych zwierząt i przeznaczone wyłącznie do magazynowania odpadów weterynaryjnych.

Małe ilości odpadów zakaźnych lub odpadów niebezpiecznych można magazynować w chłodziarce lub w zamrażarce w osobnych opakowaniach w szczelnie zamkniętych pojemnikach lub workach jednorazowego użycia w sposób uniemożliwiający ich uszkodzenie.

Polskie prawo zobowiązuje rolników do odpowiedniego postępowania z opróżnionymi opakowaniami po środkach ochrony roślin.

Aby pozostać w zgodzie z prawem zużyte opakowania powinny być zwrócone do punktu sprzedaży, gdzie zostały zakupione. Po czym sklep zwraca je producentom. Obecnie funkcjonuje System Zbiórki Opakowań nadzorowany przez Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin (PSOR). W ramach tego systemu na terenie całego kraju, głównie w punktach sprzedaży środków ochrony roślin, a także przy niektórych gminach organizowane są punkty zbiórki opakowań po środkach ochrony roślin toksycznych dla ludzi i zwierząt wykorzystywanych w rolnictwie. Wystarczy, aby czyste opakowania (przepłukane czystą wodą) dostarczyć do sklepu. Kategorycznie zabronione jest palenie opakowań po środkach niebezpiecznych oraz wykorzystania ich do innych celów.

Kiedyś powszechnie stosowany w budynkach inwentarskich i mieszkalnych, jest uważany za substancję stwarzającą szczególne zagrożenie dla środowiska. Zgodnie z przepisami ustawy Prawo ochrony środowiska zakazuje się wprowadzania do obrotu lub ponownego wykorzystania tej substancji. Demontaż i transport należy zlecić firmie specjalistycznej. Właściciel nieruchomości lub zarządca, w których jest lub był wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest, dokonuje inwentaryzacji tych wyrobów, poprzez sporządzenie ich spisu. Rolnik powinien posiadać u siebie spis z natury wyrobów azbestowych. Do celów inwentaryzacji służą odpowiednie formularze. Ewidencję wyrobów azbestowych w gospodarstwach prowadzi gmina na swoim terenie i co rocznie prowadzi aktualizację.

Baterie i akumulatory to urządzenia, które w swoim składzie zawierają niebezpieczne związki chemiczne, takie jak ołów, kadm, rtęć, cynk, kwas siarkowy. Zużyte baterie należy oddać zbierającemu tego typu odpady, lub można zostawić bezpłatnie w miejscu odbioru np. w szkołach, placówkach oświatowych, siedzibach urzędów i instytucji, a akumulatory oddać bezpłatnie w sklepie o powierzchni powyżej 25m² i hurtowni.

Oleje odpadowe to wszelkie mineralne lub syntetyczne lub przemysłowe oleje smarowe lub przemysłowe, które nie nadają się już do zastosowania, do którego były pierwotnie przeznaczone, a w szczególności zużyte oleje z silników spalinowych i oleje przekładniowe, oleje smarowe, oleje do turbin i oleje hydrauliczne.

Oleje odpadowe zbiera się i magazynuje selektywnie według wymagań wynikających ze sposobu ich przemysłowego wykorzystania lub unieszkodliwiania. Podczas zbierania i magazynowania olejów odpadowych jest niedopuszczalne ich mieszanie z innymi odpadami i substancjami, w tym zwłaszcza z odpadami stałymi, odpadami PCB, olejem napędowym, olejem opałowym, płynami chłodniczymi, płynami hamulcowymi oraz innymi substancjami i preparatami chemicznymi niebędącymi olejami.

Dopuszcza się mieszanie różnych rodzajów olejów odpadowych, jeżeli nie wpłynie to negatywnie na proces ich odzysku lub unieszkodliwiania. Oleje odpadowe zbiera się do szczelnych pojemników, wykonanych z materiałów co najmniej trudno zapalnych, odpornych na działanie olejów odpadowych, odprowadzających ładunki elektryczności statycznej, wyposażonych w szczelne zamknięcia i zabezpieczonych przed stłuczeniem, a na pojemnikach umieszcza się w widocznym miejscu napis: „OLEJ ODPADOWY”.

Na pojemnikach przeznaczonych do zbierania i magazynowania olejów odpadowych od indywidualnych posiadaczy w miejscach publicznych, umieszcza się dodatkowo informację o sposobie eksploatacji pojemnika oraz dane o właścicielu. Pojemniki do zbierania olejów odpadowych mogą być stosowane w rotacji pomiędzy wytwórcą odpadu, a ich kolejnym posiadaczem, miejscem odzysku albo unieszkodliwiania.

Oleje magazynuje się zgodnie z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, w miejscach utwardzonych, zabezpieczonych przed zanieczyszczeniami gruntu i opadami atmosferycznymi, wyposażonych w urządzenia lub środki do zbierania wycieków tych odpadów. W miejscach magazynowania olejów odpadowych dostęp do nich, w celu opróżnienia lub wymiany pojemnika, jest ograniczony do właścicieli pojemników lub przedsiębiorców zajmujących się gospodarowaniem olejami odpadowymi. Zakazuje się przede wszystkim zrzutu olejów odpadowych do wody i gleby.

Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy (sprzęt elektryczny i elektroniczny, świetlówki), ze względu na trujące związki chemiczne (rtęć, kadm, związki bromu, ołów, chrom) zawarte w tych urządzeniach, przekazujemy w punktach handlowych przy zakupie nowego sprzętu lub oddajemy do punku selektywnej zbiórki odpadów. Elektrośmieci należy poddać procesowi recyklingu lub unieszkodliwiania.

Pamiętaj, że nie wolno mieszać odpadów niebezpiecznych ze sobą i z innymi odpadami!

Odpady inne niż niebezpieczne trzeba zagospodarować w następujący sposób:

1. zwierzęta padłe i odpadowa tkanka zwierzęca stanowiące materiał szczególnego i wysokiego ryzyka inne niż wymienione w grupie odpadów niebezpiecznych mogą być magazynowane tak długo, jak pozwalają na to ich właściwości oraz warunki, w jakich są przechowywane, ale nie dłużej niż 30 dni,

2. zwierzęta padłe i ubite z konieczności – w stosunku do tych odpadów producent rolny i zakład utylizacyjny muszą spełniać obowiązki wynikające z przepisów o identyfikacji i rejestracji zwierząt. Zakłady świadczące usługi w zakresie padłych zwierząt gospodarskich zobowiązane są terminowo zgłaszać do biur powiatowych ARiMR ich utylizacje. Co roku Agencja ogłasza na swojej stronie firmy, które zawarły z nią umowy na tego rodzaju usługi,

3. odpady metalowe – złom przekazujemy do punktu skupu, metalowe pojemniki po cieczach oddajemy do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów, znajdującego się w gminie na terenie której leży gospodarstwo,

4. opakowania z papieru i tektury – oddajemy do PSZOK-u. Zabronione jest spalanie w piecach c.o., kominkach oraz ogniskach,

5. opakowania z tworzyw sztucznych w tym folia rolnicza - zużyte folie do kiszonek odbierane są przez podmiot u którego zostały zakupione,

6. opakowania z drewna, szkła i tekstyliów – palety z drewna są wykorzystywane jako podłoże przy składowaniu nawozów w workach, szkło i tekstylia należy umieszczać w pojemniku na odpady zmieszane,

7. ubrania ochronne, tkaniny do wycierania – w gospodarstwie wykorzystywane są wielokrotnie. Zużyta odzież ochronna i tkaniny umieszczamy w pojemniku z odpadami komunalnymi zmieszanymi,

8. narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki – narzędzia, które były używane do przecięcia powłok brzusznych u zwierząt oraz resztki ich tkanek przekazujemy weterynarzowi. Inspekcja weterynaryjna ma zawartą umowę na odbiór, transport i utylizację tego rodzaju odpadów. Pozostałe odpady np. strzykawki, rękawice wrzucamy do frakcji odpadów zmieszanych,

9. przeterminowane leki inne niż wymienione w grupie odpadów niebezpiecznych - każdy lek ma określony termin ważności. Po tym czasie staje się bezużyteczny, a często również bardzo szkodliwy. Pod żadnym pozorem nie wolno ich zażywać. Nie można ich też wrzucać do pojemnika z innymi odpadami. Należy je składować w pojemnikach w miejscach do tego wyznaczonych np: apteki.

Odpady z pielęgnacji ogródków można umieszczać w kompostowniku przydomowym. Umieszczamy tam również odpady kuchenne pochodzenia roślinnego. Kompostowanie w gospodarstwach jest prostą, najtańszą i zgodną z naturalnymi procesami metodą zmniejszenia ilości odpadów organicznych pochodzenia roślinnego. Pozwala uniknąć wysokich kosztów związanych z transportem odpadów oraz zapewnia kontrolę materiału wykorzystywanego do kompostowania. W wyniku procesu kompostowania powstaje nawóz organiczny do wykorzystania w gospodarstwie rolnym.

Rolnicy ubiegający się o płatności w ramach programów pomocowych, zgodnie z zasadą wzajemnej zgodności powinni spełniać wymogi w zakresie ochrony środowiska. Dotyczy to między innymi udokumentowania przekazanych odpadów z obszaru swojego gospodarstwa.