Dopłaty bezpośrednie 2023 – jakie zmiany dotyczą płatności ONW

Zgodnie z regulacjami zawartymi w Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej, płatności ONW dla rolników kompensują istniejące utrudnienia w prowadzeniu działalności rolniczej na obszarach ONW, w stosunku do gospodarstw położonych poza tymi obszarami.

Wsparcie udzielane w ramach tej interwencji umożliwia też zachowanie walorów krajobrazowych obszarów wiejskich oraz utrzymanie i promowanie zrównoważonych systemów działalności rolniczej na tych terenach.

Zasadniczym celem nowego rozporządzenia jest ustanowienie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach interwencji „Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami” objętej Planem Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej. Projekt rozporządzenia ustanawia również:

• formę i tryb składania wniosków o przyznanie pomocy,

• szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać wnioski o przyznanie płatności,

• przypadki, w których następca prawny podmiotu ubiegającego się o przyznanie płatności ONW albo przejmujący użytki rolne może, na swój wniosek, wstąpić do toczącego się postępowania na miejsce tego podmiotu oraz warunki i tryb wstąpienia do tego postępowania,

• stawki tych płatności oraz wysokość kar (z wyjątkiem kar administracyjnych) i sposób ich obliczania.

Warunki uzyskania płatności, jak również definicje użytków rolnych, obszarów ONW, rolnika aktywnego zawodowo i działki rolnej są określone w ustawie o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027, w szczególności w art. 45.

Czytaj więcej:   

• Co niesie za sobą nowa Wspólna Polityka Rolna na lata 2023-2027

Płatność ONW przysługuje rolnikowi aktywnemu zawodowo do użytków rolnych, będących w jego posiadaniu, położonych na wyznaczonych obszarach ONW.

Na użytkach tych, należących do danego gospodarstwa rolnego, położonych w granicach ONW:

• rolnik prowadzi działalność rolniczą;

• powierzchnia tych użytków musi wynosić co najmniej 1 ha.

Jednocześnie wielkość działki rolnej do której przysługuje płatność ONW wynosi minimum 0,1 ha.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia 2021/2115 przyjęto, że w okresie 2023–2027, do obszarów ONW zaliczone będą obszary, które zostały wyznaczone na potrzeby okresu programowania 2014–2020 i kwalifikowały się do wsparcia zgodnie z art. 32 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającym rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 (Dz.Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 487, z późn. zm.).

W Polsce występują trzy typy obszarów ONW:

• obszary, na których występują znaczące ograniczenia naturalne (ONW typ z ograniczeniami naturalnymi),

• obszary charakteryzujące się innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW typ specyficzny),

• obszary górskie (ONW typ górski).

W ramach ONW z ograniczeniami naturalnymi funkcjonuje podział na 2 strefy:

• ONW z ograniczeniami naturalnymi strefy I oraz

• ONW z ograniczeniami naturalnymi strefy II.

Podział został wykonany w oparciu o wartość wskaźnika waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej (WWRPP).

W § 3 projektu rozporządzenia, określone zostały stawki płatności z tytułu gospodarowania na obszarach ONW oraz zasady obliczania tych płatności. Stawki płatności ONW zostały zróżnicowane w zależności od typu obszaru ONW oraz rodzaju systemu rolniczego, w celu właściwego uwzględnienia siły ograniczeń naturalnych dla produkcji rolnej na danym obszarze. Płatności przyznawane są co roku, na hektar użytków rolnych i stanowią iloczyn stawki ustalonej dla danego typu ONW oraz ilości hektarów zgłoszonych przez rolnika.

Stawka płatności ONW na 1 ha użytków rolnych (stawka podstawowa) wynosi:

1. 179 zł – na obszarze ONW typu z ograniczeniami naturalnymi strefy I;

2. 264 zł – na obszarze ONW typu z ograniczeniami naturalnymi strefy II;

3. 179 zł – na obszarze ONW typu specyficznego strefy I;

4. 264 zł – na obszarze ONW typu specyficznego strefy II;

5. 550 zł – na obszarze ONW typu specyficznego strefy II, w którym co najmniej 50% powierzchni użytków rolnych jest położonych powyżej 350 m n.p.m., jeżeli rolnik ten jest posiadaczem zwierząt gatunków: alpaki (Vicugna pacos), bydło domowe (Bos taurus) i bawoły domowe (Bubalus bubalis), zwane dalej „bydłem”, daniele (Dama dama), gęsi (Anserinae), jelenie szlachetne (Cervus elaphus), kozy (Capra hircus), lamy (Lama glama), muły (Equus mule), osły (Equus asinus), owce (Ovis aries) lub konie (Equus caballus), których liczba w przeliczeniu na duże jednostki przeliczeniowe (DJP) wynosi co najmniej 0,5 DJP na hektar wszystkich użytków rolnych będących w posiadaniu rolnika;

6. 450 zł – na obszarze ONW typu górskiego;

7. 750 zł – na obszarze ONW typu górskiego, jeżeli ten rolnik jest posiadaczem zwierząt gatunków wymienionych w pkt 5, których liczba w przeliczeniu na DJP wynosi co najmniej 0,5 DJP na hektar wszystkich użytków rolnych będących w posiadaniu tego rolnika.

W przypadku gdy łączna powierzchnia obszaru zatwierdzonego, do której przysługuje płatność ONW, przekracza powierzchnię 25 ha, płatność ONW jest przyznawana w wysokości:

1. 100% stawki podstawowej za powierzchnię obszaru zatwierdzonego do tej płatności wynoszącą nie więcej niż 25 ha oraz

2. 50% stawki podstawowej za powierzchnię obszaru zatwierdzonego do tej płatności wynoszącą więcej niż 25 ha i nie więcej niż 50 ha oraz

3. 25% stawki podstawowej za pozostałą powierzchnię obszaru zatwierdzonego do tej płatności nie większą niż 75 ha.

Projekt rozporządzenia zawiera również, tak jak dotychczas, przepisy zwiększające wsparcie na obszarach ONW typ górski i typ specyficzny strefa II, w których co najmniej 50% powierzchni użytków rolnych jest położonych powyżej 350 m n.p.m. dla gospodarstw rolnych z minimalną obsadą zwierząt trawożernych, których liczba w przeliczeniu na duże jednostki przeliczeniowe (DJP) wynosi co najmniej 0,5 DJP na 1 ha wszystkich posiadanych przez rolnika użytków rolnych. Gospodarstwa te otrzymają wyższe płatności. Do ustalenia spełniania warunku posiadania minimalnej obsady zwierząt brane będą pod uwagę zwierzęta, takie jak dotychczas tj. bydło, owce, kozy, konie jak również alpaki, gęsi, jelenie szlachetne, kozy, lamy, muły oraz osły.

Zawarto również przepisy określające limity płatności ONW, czyli progi degresywności. Zasada degresywności stawek odnosi się do wielkości posiadanych przez rolnika użytków rolnych, położonych na obszarach ONW. Płatność jest przyznawana w zależności od powierzchni obszarów ONW w gospodarstwie, według poziomów:

1. do 25 ha – 100% płatności;

2. 25,01 – 50 ha – 50% płatności;

3. 50,01 – 75 ha – 25 % płatności.

Powyżej 75 ha płatność ONW nie jest przyznawana

Podobnie jak w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, wniosek o przyznanie płatności ONW jest składany razem z wnioskiem o przyznanie podstawowego wsparcia dochodów, na jednym formularzu udostępnionym na stronie internetowej ARiMR, po uwierzytelnieniu w systemie teleinformatycznym ARiMR. Rozwiązania dotyczące wykorzystania systemu teleinformatycznego ARiMR do składania wniosków oraz ogólne zasady dotyczące ich składania, jak termin czy wprowadzanie zmiany do wniosków zawarte są w ustawie.

Rozporządzenie wejdzie w życie 15 marca 2023 r. Dzięki temu przepisy projektowanego rozporządzenia będą obowiązywały od pierwszego dnia terminu składania wniosków o przyznanie płatności ONW za 2023 rok.