Nowe techniki genomowe (NGT) otwierają przed rolnictwem zupełnie nowe możliwości, które jeszcze dekadę temu pozostawały w sferze naukowej fantazji. Dzięki takim metodom jak CRISPR/Cas9, możliwe staje się precyzyjne modyfikowanie genów roślin w sposób szybki, bezpieczny i efektywny. W odróżnieniu od tradycyjnych organizmów GMO, NGT pozwalają na wprowadzanie zmian bez konieczności dodawania obcego materiału genetycznego, co zmienia nie tylko sam proces hodowli, ale i podejście do regulacji prawnych. W artykule przybliżamy, czym są nowe techniki genomowe, jak mogą być wykorzystywane w praktyce oraz jakie stoją przed nimi wyzwania prawne i technologiczne.
Czym są nowe techniki genomowe (NGT)
Nowe techniki genomowe (NGT) to zbiór metod inżynierii genetycznej umożliwiających wprowadzanie bardzo precyzyjnych zmian w materiale genetycznym organizmów. W przeciwieństwie do klasycznego GMO, które często polega na wprowadzaniu obcych genów, NGT pozwalają na modyfikację genów w obrębie jednego gatunku – bez konieczności dodawania zewnętrznego DNA.
Do najczęściej stosowanych technik zalicza się:
CRISPR/Cas9 – tzw. „nożyczki molekularne”, pozwalające na celowane wycinanie fragmentów DNA,
TALEN i ZFN – techniki wykorzystujące enzymy do przecinania nici DNA w określonym miejscu,
cisgeneza i intrageneza – przenoszenie genów w obrębie tego samego lub blisko spokrewnionego gatunku.
NGT pozwalają na tworzenie roślin odpornych na suszę, choroby, szkodniki, a także o lepszych parametrach żywieniowych. Co ważne – zmiany dokonane tą metodą często nie pozostawiają śladów po modyfikacji, co zbliża je do naturalnych mutacji, jakie mogą wystąpić spontanicznie.
CRISPR/Cas9 – przełom w edycji genów roślin
Najbardziej znaną i szeroko stosowaną techniką wśród nowych technik genomowych jest CRISPR/Cas9. To narzędzie zrewolucjonizowało świat biologii molekularnej dzięki swojej precyzji, efektywności oraz stosunkowo niskim kosztom wdrożenia. Technologia ta została zainspirowana naturalnym systemem obronnym bakterii, które w ten sposób zwalczają wirusy.
Skuteczne zwalczanie zarazy ziemniaka miedzią przynosi bardzo dobre efekty. Ma to teraz istotne znaczenie, bo wszyscy już przecież czekamy na młode, krajowe ziemniaki. Na przełomie zimy i wiosny plantatorom zależy, żeby jak najszybciej posadzić takie odmiany. Daje to szansę na wczesne zbiory, a co za tym idzie – większy zysk. Bardzo ważne, żeby zapewnić tym uprawom skuteczną ochronę przed zarazą ziemniaka. Nowy preparat Cuprofix przychodzi na ratunek.
Żeby wzmocnić i ochronić rośliny w uprawach ekologicznych warto zadbać o bioróżnorodność. Dbaj o glebę, wykorzystuj komposty, gnojówki, nawozy organiczne i nawozy zielone. Zdrowa gleba gwarantuje zdrowie roślin. Umiejętnie dobrane sąsiedztwo może też się przyczynić do wzmocnienia roślin. Na co jeszcze warto zwrócić szczególną uwagę?
Doskonałym preparatem wzmacniającym, a jednocześnie ochronnym dla roślin w uprawach ekologicznych jest wykonana własnoręcznie gnojówka z pokrzywy. Pokrzywa, której używamy może być użyta zarówno w całości razem z korzeniami, jak i bez nich. Najlepsza jest świeża, ale może być też suszona. Można ją pokroić, wtedy będzie lepsze przetwarzanie, ale zazwyczaj się tego nie robi i wrzuca bezpośrednio do naczynia całe rośliny. Należy je zalać zimną wodą. Gnojówkę można stosować doglebowo, robi się też z niej opryski.
Doglebowe stosowanie gnojówki można wykorzystywać do zasilania wszystkich roślin, ponieważ jest to bardzo dobry i uniwersalny nawóz. Rzadko jednak stosuje się ją do upraw polowych ze względu na wysokie koszty jej przygotowywania.
Pokrzywę możemy także dodać do kompostu, co znacznie ułatwi i przyspieszy kompostowanie. Ponadto w glebie pozytywnie wpływa na wytwarzanie próchnicy. Można ją także dodawać do szamba, jednak wtedy nie zaleca się go stosować w uprawach ogrodowych. Gnojówki o działaniu podobnym do pokrzywy możemy także przygotować z żywokostu oraz z chwastów takich jak tasznik, krwawnik, perz. Pokrzywę najlepiej zbierać przed kwitnieniem.
Przepis na przygotowanie dobrej gnojówki: 2 kg świeżych pokrzyw należy umieścić w wiadrze bądź w beczce – można je też pokroić bardzo drobniutko. Następnie zalewa się je 10 l wody (najlepiej deszczówki) i pozostawia do fermentacji w nasłonecznionym miejscu (beczkę można przykryć). Raz dziennie trzeba gnojówkę zamieszać, ale i bez mieszania zajdzie fermentacja. Po dwóch tygodniach gnojówka powinna być ciemna i nie może się pienić. Możemy ją wtedy stosować, polewając glebę i rozcieńczając z wodą w stosunku 1:10. Tak rozcieńczona gnojówka silnie pobudza życie w ziemi. Można takim preparatem polewać też kompostownik. Ponadto jej stosowanie sprzyja wzrostowi roślin, zapobiega także więdnięciu roślin i ich żółknięciu. Gnojówki jednak nie tolerują takie rośliny jak: fasola, groch, cebula, czosnek.