Por (Allium porrum) jest jednym z najpopularniejszych warzyw w Polsce. Znany był już w średniowieczu. Choć to dobrze znane warzywo, wielu rolników nadal miewa wątpliwości związane z jego uprawą – na przykład dotyczące przezimowania. Rozwiewamy je w tym artykule.
Por należy do rodziny czosnkowatych i jest rośliną dwuletnią – w pierwszym roku uprawy wytwarza cebulę (nie ma typowej cebuli, lecz tzw. zgrubienie cebulowe nad piętką, która jest skróconą łodygą) i płaskie liście – ściśle przylegające pochwy liściowe tworzą łodygę rzekomą pora i stanowią jego najlepszą część jadalną. Najsmaczniejsze są jego białe nasady liści. Żeby były dłuższe, rosnące pory obsypuje się ziemią. W drugim roku por wytwarza pęd kwiatostanowy. Wczesne usunięcie pędów kwiatostanowych może sprawić, że roślina będzie wydawać cebulki boczne i stanie się rośliną wieloletnią.
Por ma specyficzny smak i jest warzywem bardzo zdrowym. Traktowany często jako przyprawa. Stanowi cenne źródło wapnia i fosforu, a także witamin.
Por nie ma szczególnych wymagań co do gleby i dużych klimatycznych. Dobrze rośnie w klimacie umiarkowanym. Lubi nawożenie obornikiem, dlatego uprawia się go w pierwszym roku po oborniku. W zależności od odmiany i terminu sadzenia, pory sieje się od połowy marca do początku kwietnia. Można go rozmnażać z siewu wprost do gruntu, ale lepiej z rozsady. Zbiór rozpoczyna się późnym latem i może trwać aż do maja następnego roku.
Wyróżnia się dwie formy pora:
Pory letnie charakteryzują się krótkim okresem wegetacji i są mniej wytrzymałe na mróz, nie wytrzymują temperatury poniżej –10oC. Uprawia się je na zbiór letni. Wytwarzają jasnozielone liście, o większej soczystości niż te zimowe, mają delikatniejszy smak, bardziej miękką konsystencję pochew liściowych.
Pory zimowy jest znacznie odporniejszy na niskie temperatury od letnich. Odmiany różnią się między sobą wytrzymałością na mróz. Mogą zimować, gdy za oknem zima ze śniegiem. Mają długi okres wegetacji – do 150, a nawet170 dni. Odmiany te zbiera się jesienią lub wiosną następnego roku. Wytwarzają na ogół krótką i grubą łodygę, liście mają ciemnozielone z silnym nalotem woskowym. Dawniej, przed laty, uważano, że gdy zimy są łagodne, można pory przetrzymać do wiosny. Obecnie jest bardzo dużo odmian z przeznaczeniem na zbiór zimowy, a nawet późniejszy. Większość firm nasiennych ma już takie odmiany na zbiór jesienny z możliwością przetrzymania na polu. Ten sposób przetrzymywania na polu to też jedna z metod przechowywania porów. Jest to jednak metoda zalecana w rejonach o łagodniejszych zimach. Zbiór z pola możliwy jest wiosną, po rozmarznięciu gleby. Istnieje ryzyko utraty dużej ilości plonu, które można zmniejszyć, okrywając rośliny włókniną polipropylenową (najczęściej od listopada do kwietnia). Ale rośliny pozostawione na polu zbyt długo w drugiej połowie maja wytwarzają pędy kwiatostanowe i tracą wartość handlową.
Do odmian zimujących w gruncie, należą: Prospecta, Selina, Hiberna czy Triton F1, a także 'Arkansas', 'Blizzard', 'Bartek', 'Carina', 'Farinto' i 'Maciek'. Zbiera się je do końca wiosny.
Należy pamiętać, że w przypadku ciężkich zim i różnic temperatur pory mogą nie przezimować.