Ogórek zwyczajny ( Cucumis saivus L.) to warzywo o jadalnych owocach, pochodzące z Azji Południowej, dokładnie z Indii. Jest tam uprawiany od 1000 lat, a w Chinach co najmniej 2000 lat p.n.e. Do Europy Wschodniej dotarł na początku X w., a do Polski w XIII w. Ma cenne własności smakowo-dietetyczne. Zawiera sole mineralne o wysokim stopniu zasadowości, co sprawia, że działają neutralizująco na ludzki organizm. Żeby uprawa ogórków w gruncie była udana, trzeba się odpowiednio do niej przygotować. Jak to zrobić? A jak wygląda uprawa ogórków do kiszenia?
Ogórki są roślinami jednopiennymi, na ogół rozdzielnopłciowymi. To znaczy, że na jednej roślinie powstają kwiaty żeńskie i męskie rozmieszczone w kątach liści. Kwiaty żeńskie są zapylane przez owady, bo ogórki należą do roślin obcopylnych.
Ogórki uprawia się z przeznaczeniem do bezpośredniego spożycia i na przetwory dla przemysłu. Wykorzystuje się je do sporządzenia przecierów, pikli, mizerii mrożonej, ogórków konserwowych, kwaszonych i tzw. ogórków małosolnych.
Z upraw wielkotowarowych ogórki przeznacza się do: konserwowania, kwaszenia, bezpośredniego spożycia i mrożenia.
Do tych celów ogórki uprawia się tylko w gruncie. Tym przeznaczonym do przetwórstwa, stawia się różnorodne wymagania:
w kształcie mają być proste, walcowate lub cylindryczne,
barwy ciemno zielonej, jednolitej bez tendencji do żółknięcia,
ze skórką o powierzchni gładkiej lub z małymi brodawkami.
Owoce do kiszenia powinny być o długości 8–15 cm i średnicy 3,5–5 cm. Na korniszony odpowiednio 3–5 cm długości i średnicy 1–2,5 cm. Ogórki do kiszenia powinny być bez goryczy. Mają zawierać powyżej 2% cukrów. Kolejna ważna cecha to pozbawione pustych przestrzeni. Niezależnie od przeznaczenia powinny charakteryzować się wysokim plonem i całkowitą odpornością na najgroźniejsze patogeny. Choć przynajmniej tolerancją (wysoką odpornością) na najgroźniejsze patogeny.
Czytaj więcej:
Ogórek wymaga wysokiej temperatury powietrza i nagrzanej gleby, bo jest gatunkiem ciepłolubnym, jak wszystkie dyniowate. Uprawa ogórków do kiszenia jest wymagająca. Ogórek jest wrażliwy na wiatry i na jakość gleby. Należy go uprawiać na stanowisku o dobrej kulturze, w glebie strukturalnej, żyznej, przepuszczalnej, w miarę wilgotnej, dobrze się nagrzewającej i o dobrej strukturze. Gleba powinna być bogata w próchnicę, o pH ok 7, czyli odczynie obojętnym. Poziom wód gruntowych nie powinien być zbyt wysoki. Optymalna głębokość wód to 80-90 cm.
Ogórki źle rosną na glebach zbyt lekkich, ale także na ciężkich, zimnych i podmokłych. Dobre ziemie pod uprawę to:
Przygotowując pole pod uprawę, należy pamiętać, co może być dla nich przedplonem. Dobrym przedplonem są:
Po ich zbiorze trzeba wykonać podorywkę, nawieźć obornikiem i wykonać orkę przedzimową. Pod ogórki nadaje się też pole po przyoranych mieszankach traw i roślin motylkowych, a także po koniczynie i lucernie, bo nadają glebie dobrą strukturę. Ponadto wzbogacają glebę w próchnicę i już można zrezygnować z pełnej dawki nawozów organicznych. Gorsze stanowisko dają warzywa późno schodzące z pola, późne kapustne i korzeniowe.
Tam, gdzie możliwe jest nawadnianie plantacji, można uprawiać przed ogórkami szpinak, sałatę z rozsady, rzodkiewkę, kalarepę lub cebulę z dymki. Na plantacjach towarowych nie stosuje się upraw współrzędnych ani śródplonów z powodu braku możliwości zmechanizowania zabiegów pielęgnacyjnych. Wyjątkiem mogą być wysoko rosnące rośliny jednoroczne, traktowane jako osłony przed wiatrem dla ciepłolubnych ogórków. Także zboża uprawiane na zielonkę. Współrzędnie z ogórkami można uprawiać:
Uprawę ogórków w polu rozpoczyna się dość późno. Można je uprawiać z siewu wprost do gruntu albo z rozsady. Ten drugi sposób, mimo że znacząco przyspiesza zbiór, jest jednak bardzo kosztowny i w związku z tym rzadko stosowany, najwyżej na małych powierzchniach. Uprawa z siewu ma powszechne zastosowanie w produkcji wielkotowarowej i co ważne – do celów przetwórstwa w rejonach o korzystnych warunkach klimatycznych.
Do prac przystępuje się, gdy gleba jest już nagrzana i wilgotna. Wówczas nasiona wschodzą równomiernie. Siew należy wykonać w takim terminie, aby wschody nie „trafiły” na zdarzające się jeszcze w maju przymrozki przygruntowe. Optymalny termin to 10–20 maja. Górna warstwa gleby jest już dostatecznie nagrzana, a temperatura powietrza 15–18oC, to minimalne warunki do wzrostu.
Ogórki uprawia się w pojedynczych rzędach oddalonych od siebie 90–135 cm lub pasach dwurzędowych, wtedy pasy co 60–70 cm a miedzy nimi pas ziemi o szerokości nie mniejszej niż 135 cm – rozstawa kół ciągnika – wygodna przy stosowaniu ochrony i zabiegów pielęgnacyjnych. Zaleca się też siew w rzędy pojedyncze co 135–150 cm, a nawet 180 cm na bardzo dobrych glebach i mniejsze zagęszczenie w rzędzie co 20–30 cm. Głębokość siewu zależy od rodzaju i wilgotności gleby, zwykle 1,5–3 cm, nie płycej, bo nasiona i siewki mogą być wyjadane przez ptaki.
Obecnie na wielkotowarowych plantacjach stosuje się do prac specjalne maszyny wieloczynnościowe przygotowujące zagony do wysiewu nasion, rozsiewania nawozów, rozkładające węże kroplujące i okrywania zagonów czarną folią. Ponadto przy zbiorze owoców wykorzystuje się specjalne zadaszone platformy bardzo szerokie na kilkanaście metrów zwane „samolotami”. Pracownicy w pozycji leżącej zbierają owoce.
Do kwaszenia nadają się odmiany grubo brodawkowe. Wśród nich można polecić:
Wśród najnowszych odmian ogórka do uprawy polowej istnieją też z genetycznie uwarunkowaną cechę partenokarpii, czyli owoce zawiązują się bez zapłodnienia. Cecha ta jest bardzo korzystna w uprawie polowej zwłaszcza wtedy, gdy występują długotrwałe opady i niewysoka temperatura. Czynniki te utrudniają zapylanie kwiatów przez pszczoły. Odmiany partenokarpiczne nadają się do uprawy ogórków przeznaczonych na małosolne, czyli do krótkotrwałego kiszenia. Można polecić odmiany: