PYTANIE CZYTELNIKA: Przeczytałem, że dorosły knur może pokryć 3–4 lochy tygodniowo. Ile skoków może zrobić w tygodniu (zakładamy, że każda maciora jest dopuszczana dwa lub więcej razy w czasie cyklu)? Czy nasienie knura, który miał 2–3 miesięczną przerwę w kryciu jest nadal pełnowartościowe? Czy w czasie jednej rui lochy można ją pokryć różnymi knurami? I w końcu jak żywić knura w „czasie wolnym” od krycia?

Wykorzystanie rozpłodowe knura musi być przeprowadzane z rozwagą. Knury do ok. 1 roku życia powinny być eksploatowane w sposób ograniczony. Starsze mogą być użytkowane częściej, nawet 16 razy w miesiącu, jednak konieczne jest, aby po tygodniu intensywnego krycia świń miały zapewnioną 5–6-dniową przerwę.

W systemie krycia naturalnego przyjmuje się, że jeden knur przypada na 15–20 loch. W przypadku większej ilości loch potrzebny jest zakup dodatkowych knurów.

W praktyce:

młody knurek może wykonać 1–2 skoki tygodniowo;
knurek 10–16-miesięczny może wykonać 1 lub 2 skoki co drugi dzień;
knur dojrzały (powyżej 16 miesięcy) może kryć 1–2 razy dziennie.

Podobnie jest w przypadku pobierania nasienia na fantom:

od knurka 9–10-miesięcznego pobiera się 2 ejakulaty tygodniowo;
od knurka 12-miesięcznego pobiera się 4 ejakulaty tygodniowo;
od knura powyżej roku pobiera się 4–8 ejakulatów tygodniowo.

Tygodniowo, aby nie przeciążyć zwierzęcia samiec może wykonać od 4 do 8 skoków, mając jeden dzień „urlopu”. Dobrą praktyką jest również dzień przerwy po dwóch dniach krycia.

Jakość nasienia knura

Ważną informacją jest przyczyna przerwy knura w kryciu oraz znajomość wieku i kondycji zwierzęcia. Trudnym zadaniem jest ocena nasienia bez odpowiednich badań, szczególnie, że nie ma się potwierdzenia w skutecznie zapłodnionych samicach. Utrzymywanie knurów zbyt długo w izolacji w okresie dojrzałości płciowej może osłabić prawidłowe reakcje knura przy skokach na lochę czy fantom. Może doprowadzić do zaburzeń behawioralnych i dużego stresu. Kilkudniowe przerwy w kryciu są korzystne dla knurów. Jednak już po około 3 tygodniach przerwy pierwszy ejakulat zawiera nasienie o obniżonej jakości i należy powtórzyć krycie.

Zasady powtarzania krycia

Żywotność plemników w drogach rodnych to około 12–24 godziny, zależnie od jakości nasienia. Zaleca się dwukrotne krycie loch w rui, aby zwiększyć szanse na zapłodnienie. Pierwsze krycie nie powinno być wykonane wcześniej niż po 10 godzinach od jej rozpoczęcia i nie później niż po 24 godzinach. Drugie krycie należy wykonać po 12–18 godzinach od krycia pierwszego. Należy pamiętać, że oocyty mają zdolność do zapłodnienia przez około 5 do 10 godzin.

Zdaniem eksperta Lochy przeznaczone do krycia obserwuje się 2 razy dziennie. Jeśli ruję zaobserwowano rano, sprawdza się odruch tolerancji po południu i jeśli odruch ten występuje – kryje się samicę pierwszy raz, a drugie krycie powtarza się następnego dnia rano. Jeśli objawy rui zaobserwowano po południu, pierwsze krycie odbywa się następnego dnia rano, a kolejne po południu. Jeśli po kilkunastu godzinach od drugiego krycia objawy rui nadal są widoczne, samicę należy pokryć trzeci raz.

Pokrycie różnymi knurami

Na skale produkcyjną można stosować heterospermię, czyli krycie lochy w jednej rui dwoma różnymi knurami. Takie mieszanie nasienia w drogach rodnych samicy sprzyja lepszemu wykorzystaniu knurów, a także poprawia o 3-5% płodność loch.

Żywienie knurów

Kwestie żywienia knurów stanowią dość skomplikowane zadanie. Z jednej strony musi zostać dostarczone pełnowartościowe pożywienie, a z drugiej należy zachować umiar, aby nie doprowadzić do nadmiernego utuczenia samca. Polskie Normy Żywienia Świń przyjmują, że dobowe pobranie paszy przez knury o masie do 200 kg powinno wynosić 2,3 kg, a przez knury powyżej 200 kg – 2,6 kg. Pobrana energia metaboliczna w paszy powinna wynosić odpowiednio 29 i 32,5 MJ a białko ogólne – 505 i 570 g. Knury muszą otrzymywać paszę z prawidłowo zbilansowanym białkiem i dobrym składem aminokwasowym (szczególnie lizyna i metionina). To zapewnia właściwą żywotność plemników oraz wysokie libido knura. Knury są również wrażliwe na ewentualne niedobory makro- i mikroskładników oraz witamin. Szczególnie istotny jest niedobór witaminy A, który prowadzi często do wzrostu liczby uszkodzonych plemników oraz osłabienia popędu płciowego samców. Z kolei, zbyt mała ilość wapnia i fosforu negatywnie wpływa na wytrzymałość kości co prowadzi do wad postawy i niechęci do wykonywania skoków. Przyjmuje się, że pasza dla knurów powinna cechować się koncentracją wapnia na poziomie ok. 8 g/kg, a fosforu 6 g/kg. Z kolei zawartość cynku i manganu powinna wynosić odpowiednio ok. 150 i 35 mg/kg mieszanki. Niedobory cynku i manganu prowadzą często do nieprawidłowości w budowie plemników.