Najgroźniejszą chorobą grzybową buraków cukrowych jest chwościk buraka. To przede wszystkim na jego zwalczanie ukierunkowana jest technologia fungicydowa. Do porażeń dochodzi dość wcześnie – pod koniec czerwca lub na początku lipca. Jednak po wycofaniu kilku popularnych substancji aktywnych pula preparatów stała się ograniczona. Większość dostępnych produktów ma głównie działanie zapobiegawcze, a nie interwencyjne. Dodatkowe wyzwanie to konieczność unikania powstawania odporności patogenów poprzez odpowiednie zmianowanie preparatów. Jak w tej sytuacji zaplanować zabiegi fungicydowe?

Ochrona fungicydowa buraków cukrowych to kolejny etap zabiegów agrotechnicznych, którego zadaniem jest zabezpieczenie upraw przed stratami powodowanymi przez choroby grzybowe. O tym, jak ważny jest to aspekt, świadczą efekty doświadczeń polowych, które potwierdzają, że zaniedbania lub nieprawidłowo dobrane rozwiązania są w stanie w dużym stopniu zaszkodzić plantacji.

Porażenie buraków – jaka to choroba?

Jeżeli chodzi o choroby grzybowe, najczęściej występującymi na polskich polach zagrożeniami są:

chwościk buraka,
bakteryjna plamistość liści,
mączniak rzekomy buraka,
brunatna plamistość liści,
mączniak prawdziwy buraka oraz
rdza buraka.

W praktyce ochrona fungicydowa koncentruje się na zwalczaniu najgroźniejszej, najbardziej powszechnie występującej choroby, jaką jest chwościk buraka. Może on może znacząco obniżyć plonowanie.

Różnice między chwościkiem a brunatną plamistością liści

Niekiedy plantatorzy mają trudność z odróżnieniem w warunkach polowych objawów chwościka buraka i brunatnej plamistości liści. Żeby rozpoznać problem, trzeba skupić się na barwie i charakterystycznym rozmieszczeniu plamek pojawiających się na liściach.

W przypadku chwościka obwódka plam ma bordowy lub ciemnoczerwony kolor, a ich rozkład jest równomierny na całej powierzchni blaszki liściowej. Natomiast objawami brunatnej plamistości są brązowawe zmiany na liściach, bez wyraźnie zaznaczonej obwódki, które mogą zlewać się w duże plamy.

Znacznie łatwiej rozpoznać mączniaka prawdziwego. Zaatakowane liście są pokryte białym nalotem czy rdzą – ze względu na rdzawy kolor plamek oraz taki sam nalot, który pozostaje na dłoniach po dotknięciu porażonej rośliny.

Najważniejsze jest zwalczanie

Do porażeń dochodzi dość wcześnie – pod koniec czerwca lub na początku lipca. Zarodniki przenoszone przez wiatr i deszcz kiełkują na wilgotnej powierzchni liści, a następnie wnikają w tkanki roślin. Czynniki, które sprzyjają rozwojowi chwościka, to:

temperatura powietrza – powyżej 25 st. C w dzień i powyżej 15 st. C w nocy oraz
wysoka wilgotność powietrza.

Bardzo istotne w tym kontekście są również błędy agrotechniczne, takie jak:

skrócenie zmianowania,
zbyt duża intensywność uprawy czy
niestaranne zwalczanie chwastów.

O ile na warunki pogodowe nie ma się wpływu, to prawidłowe prowadzenie upraw zależy już od rolników i pozwala zmniejszyć ryzyko rozwoju tej groźnej choroby. Warto również w każdym sezonie korzystać z map zagrożenia porażeniem, które pokazują skalę ryzyka i dynamikę sytuacji w poszczególnych województwach.

Wyzwania w ochronie przed chwościkiem

Przy planowaniu ochrony fungicydowej istotne jest przede wszystkim uwzględnienie właściwości substancji aktywnych. – Większość preparatów dostępnych na rynku ma działanie zapobiegawcze. Dlatego trzeba pamiętać, żeby być szybszym niż objawy chwościka buraka, aby ochrona była rzeczywiście skuteczna – przypomina Michał Filipowski, menedżer ds. upraw rolniczych z firmy INNVIGO.

Obecnie bardzo dużym utrudnieniem jest fakt, że niedawno wycofane zostały fungicydy zawierające epoksykonazol, tiofanat metylowy czy tetrakonazol. Oznacza to, że wybór jest drastycznie ograniczony w porównaniu do stanu sprzed dwóch lat. W rejestrze środków ochrony roślin można obecnie znaleźć stosunkowo dużo, bo aż 40 preparatów do zwalczania chwościka buraka. Główne substancje stosowane w takich zabiegach to:

azoksystrobina,
tebukonazol,
fenpropidyna czy
difenokonazol

– lub też ich połączenie.

Przy tak ograniczonej dostępności substancji aktywnych, dużym wyzwaniem jest zapobieganie zjawisku odporności i wykorzystywanie w 100% potencjału tych kilku rozwiązań.

Odporność patogenów wywołujących chwościka buraka przejawia się spadkiem skuteczności wykonywanych zabiegów. Najczęściej występuje ona w stosunku do preparatów działających systemicznie, a w mniejszym stopniu wobec tych działających kontaktowo.

Obserwuje się także przypadki odporności na substancje z grupy triazoli i strobiluryn. Z tego powodu konieczna jest jak największa rotacja substancji aktywnych. W kolejnych etapach ochrony fungicydowej muszą być zatem stosowane inne komponenty niż w poprzednich zabiegach, wykonywanych na danym polu.

Skuteczna i kompleksowa ochrona

Najważniejsze zasady, jakich należy przestrzegać w ochronie buraków cukrowych przed chwościkiem buraka, to:

terminowe wykonanie pierwszego zabiegu,
rotowanie substancji aktywnych, aby zapobiegać zjawisku odporności patogenów,
dobór substancji zarówno o działaniu systemicznym, jak i kontaktowym.

Propozycja do zabiegu T1 to zastosowanie oprócz preparatu miedziowego lub mikrobiologicznego środka Makler 250 SE, czyli azoksystrobiny, oraz Porter 250 EC, który zawiera difenokonazol (1 l/ha lub 0,5-1 l/ha + 0,8-1 l/ha + 0,4 l/ha).

W zabiegu T2 jako dodatek do preparatu miedziowego czy mikrobiologicznego (1 l/ha lub 0,5-1 l/ha) INNVIGO poleca fungicyd Kier 450 SC (0,9-1 l/ha), który zawiera trzy substancje aktywne: azoksystrobinę, difenokonazol i tebukonazol.

Rozwiązaniem do T3 jest natomiast połączenie preparatu miedziowego albo siarkowego (1 l/ha lub 7 kg/ha) z difenokonazolem, czyli produktem Porter 250 EC (0,4 l/ha).

W każdym z takich zabiegów należy uwzględnić dodatek adiuwantu Asystent+, który zwiększa skuteczność działania fungicydów.

źródło: INNVIGO